پوست خشک (به انگلیسی: Xeroderma شامل شرایط ویژهٔ دستگاه پوششی است که در اکثر موارد به راحتی با استفاده از مرطوبکنندهها قابل درمان میباشد. خشکی پوست بیشتر در بخشهایی از بدن مانند پوست سر، بند انگشتان، رانها و بازوها بروز میکند. پوست خشک شامل نشانههایی چون ترک خوردن پوست و خارش میباشد.قديميترها اعتقادات درستي داشتهاند؛ يك تغذيه خوب باعث داشتن پوست و مويي سالم و زيبا ميشود و تغذیه و پوست ارتباط مستقیمی با یکدیگر دارند.. اگر دوست داريد بدانيد چه مواد غذایی و ویتامین هایی برای پوست مفید هستند، خواندن اين مطلب را از دست ندهيد. پوست خشک میتواند در اثر مواردی چون سرما، شستن بیش از حد پوست، گرما، سابیدگی پوست، کمبود ویتامینهایی همچون آ و د، بیماریهای همستی، آفتابسوختگی و مواد شیمیایی چونآنتی کولینرژیک، شوینده مصنوعی، پودرهای شوینده، مواد اسیدی و بازی و غیره پدید آید.
خشکی پوست
پوست بدن در اثر کاهش ترشح چربی توسط غدد پوستی خشک می شود که در این صورت نسبت به عوامل محیطی و بعضی مواد حساس می شود. پوست حالت سوختگی پیدا می کند که به دلیل نداشتن رطوبت کافی است. ممکن است زمینهی وجود پوست خشک در طول زندگی ادامه داشته باشد، یا اینکه با کنترل عوامل تشدیدکنندهی خشکی پوست، این بیماری بهبود یابد. نخستین مادهای که به شکل صنعتی برای پیشگیری از بروز و درمان خشکی پوست تولید گشت کرم مرطوبکنندهٔ نیوآ بود که توسط شرکت دارو سازی آلمانی در سال ۱۸۰۰ میلادی اختراع و به بازار عرضه گشت. از آن پس همواره انواع گوناگونی از کرمهای مرطوبکننده با استفاده از روغنها و کرههای ی گیاهی، روغنها و ژلههای نفتی و حتی چربی پشم تولید گشته و برای پیشگیری از بروز و درمان خشکی پوست عرضه گشتهاند. این مواد روی سطح پوست را پوشانده و از خروج چربیهای پوست از آن پیشگیری میکنند. در اثر باد، دمای زیاد و شرایط آب و هوایی، خشکی و ترک پوست بدتر می شود. پوست روی استخوان ها به سختی کشیده می شود بخصوص روی گونه ها، اطراف لب و چشم که باعث می شود خطوط ریزی در این قسمت ها به وجود آید.
علل خشکی پوست:
غدد چربی به مقدار کافی پوست را چرب نمی کنند، در نتیجه پوست خشک می شود.
قرار گرفتن پوست در معرض عناصر و فلزات بخصوص در زمستان.
عوامل ژنتیکی
برنامه غذایی نامناسب. کمبود مواد مغذی به خصوص ویتامینA و ویتامین های گروه B باعث خشکی پوست می شود.
عوامل محیطی مثل تابش نور خورشید، باد، سرما، مواد شیمیایی یا مواد آرایشی یا شست و شوی زیاد بدن با صابون های تند.
بیماری هایی مثل درماتیت (التهاب پوست)، اگزما، پسوریازیس یا سبوره (فقدان ترشح غدد پوستی
خشکی پوست همچنین می تواند در اثر عوامل زیر باشد:
الف) کم کاری تیروئید
ب) بیماری دیابت
ج) بعضی داروها مثل دیورتیک ها، ضد اسپاسم ها، آنتی هیستامین ها .
انواع پوست خشک چگونه تشخیص داده میشود؟
انواع پوست خشک با بررسی دقیق سابقه خانوادگی و معاینه تشخیص داده میشود.
تشخیص در کودکان:
- سابقه خانوادگی
- سن شروع
- ظاهر در بدو تولد، در صورتی که مشخص باشد
- توزیع خشکی پوست در سرتاسر بدن
- ویژگیهای دیگر مانند اگزما، ناخنهای غیرطبیعی، مو، دندانها، بینایی، شنوایی
تشخیص در بزرگسالان:
- سابقه پزشکی
- داروها و اصلاحهای موضعی
- دفعات استحمام و استفاده از صابون
- بررسی عوامل محیطی که ممکن است خشکی پوست را بیشتر کند
گاهی اوقات ممکن است بیوپسی پوست انجام شود. برای تشخیص برخی از انواع ایکتیوز ممکن است آزمایشهای اضافی نیز انجام شود.
رابطه خشکی پوست با جنس لباس
لباس های چسبان خشکی پوست را بیشتر می کند بنابراین بهتر است از لباس های نخی و کمی گشاد که به بدن نچسبد استفاده شود. در فصل سرما پوست بیشترین تاثیر را به عنوان یک بافت زنده در تماس با محیط دچار کنش و واکنش هایی می شود. این تأثیرپذیری در فصل زمستان به دلیل میزان آبی که دفع می شود یا در لایه های پوست می ماند افزایش می یابد. یک حمام نه چندان طولانی، آب پوست را 7 برابر می کند اما بعد از مدت کوتاهی این میزان رطوبت از بین می رود. در این فصل کودکان، سالمندان به ویژه افراد بالای 70 سال و کسانی که زمینه پوست خشک با رطوبت و چربی کمتر دارند، بیشتر در معرض خشکی پوست قرار می گیرند. قرمزی پوست ناشی از سرما :قرمزی گونه برخی افراد ارثی است و بعضی نیز به دلیل حساسیت به سرما دچار قرمزی پوست می شوند. در موارد ارثی این عارضه زیاد قابل تغییر نیست اما حساسیت پوست را با کاهش خشکی می توان کاهش داد.
راه درمان خشکی پوست چیست؟
تکیهی درمان خشکی پوست و ایکتیوز روی رطوبت رسانها/ نرمکنندهها است. آنها باید به صورت سخاوتمندانه و به مقدار کافی روی پوست مالیده شوند.
- کاهش خارش
- بهبود عملکرد مانع پوست
- جلوگیری از ورود مواد محرک و باکتریها
- کاهش انتقال و از دست رفتن آب پوست
درصورتی که استفاده از نرمکنندهها مناسبترین راه برای خشکی پوست صورت است، موارد زیر را در نظر داشته باشید:
- شدت خشکی
- حد قابلتحمل
- اولویتهای شخصی
- هزینه و میزان در دسترس بودن
به طور کلی نرمکنندهها بهترین روش هستند، اگر روی پوست نمدار شده استفاده شوند، اگر PH زیر ۷ باشد (اسیدی) و اگر محتوی هیومکتانتهایی (مادهای که رطوبت را به خود جذب میکند) مانند اوره یا گلیکول پروپیلن باشد.
از دیگر درمان خشکی پوست صورت عبارتند از:
- مصرف استروئید به صورت موضعی، اگر خارش یا درماتایت (ورم پوست) وجود داشته باشد- یک استروئید با پایهی نرمکننده انتخاب کنید.
- در صورتی که استروئیدهای موضعی مناسب نیستند از مهارکنندههای آهکی موضعی استفاده کنید.
چگونه میتوان از خشک شدن پوست جلوگیری کرد؟
- باید عوامل تشدیدکننده را از بین برد:
- کاهش دفعات استحمام
- مرطوب کنندهها در زمستان و تهویه کنندهی هوا در تابستان
- داشتن یک استحمام کوتاه در برابر خیس خوردن به مدت طولانی در حمام
- استفاده از آب ولرم و نه داغ
- جایگزینی صابون استاندارد با یک پاککنندهی دیگر مانند پاککنندههای مصنوعی، نرمکنندههای حلپذیر در آب، حمام روغن، استفاده از روغن ضد خارش، بلغور جوی دو سر کلوئیدی و … .
- استفاده از یک نرمکننده به مقدار زیاد و مکرر، به خصوص در زمان بعد از حمام کردن و هنگام خارش. هرچه پوست خشکتر باشد، ضخیمتر میشود به خصوص در دستها.
منابع
سایت تحلیلی خبری عصر ایران ، بیتوته سلامت پوست ، نمناک خشکی پوست ، متخصص پوست و مو ، ویکی پدیا دانش نامه ازاد