بوتاکس نام اختصاری سم بوتولیسم است. تزریق مقدار کمی از این ماده بطور مستقیم در ماهیچه فعالیت آن را کم کرده و خطوطی را که نتیجه پرکاری آن روی صورت به وجود می آید از بین می برد در نتیجه صورت جوان تر و شاداب تر به نظر می رسد. یک روش سریع و نسبتا غیر تهاجمی است.
برای درمان چروکهای پیشانی و کنار چشم ها (در مناطقی که حرکت عضلانی ضروری نیست) میتوان از بوتاکس استفاده کرد تا از پیشرفت و ایجاد چروکها جلوگیری شود.
هم اکنون این ماده در آمریکا یکی از بهترین روشی است که بیشترین استفاده را از نظر زیباسازی صورت دارد و هنرپیشه های هالیوودی بیشترین مصرف کنندگان این ماده هستند.
تاریخچه
در دهۀ ششم قرن بیستم اولین اقدامات برای آماده سازی سم بوتولینیوم جهت مصرف درمانی آغاز شد و در سال 1973 اولین بار این دارو بر روی میمون آزمایش شد. در سال 1980 برای اولین بار بوتاکس جهت اصلاح ” لوچی چشم” بر روی انسان بکار گرفته شد و سپس برای درمان اسپاسم پلک نیز مورد استفاده قرار گرفت. سرانجام در سال 1989 این دارو برای اصلاح چین و چروک های پیشانی مورد بهره برداری قرار گرفت. نهایتاً در سال 2002 موسسه FDA که مهمترین موسسه نظارت بر غذا و دارو می باشد مجوز استفاده از بوتاکس برای رفع چین و چروکهای پیشانی را صادر کرد.
کاربردهای بوتاکس
علاوه بر اینکه بوتاکس باعث برطرف شدن چین و چروک صورت و گردن می شود برای موارد زیر نیز کاربرد دارد:
– در مبتلایان به میگرن تزریق بوتاکس باعث بهبود سردرد میگرنی شده است.
– در مبتلایان به اسپاسم اندام فوقانی بوتاکس برای درمان اسپاسم و سفتی عضلات آرنج و مچ و انگشتها مورد استفاده قرار می گیرد.
– برای درمان کجی گردن و دردهای گردن ناشی از سفتی بعضی از عضلات گردن نیز بوتاکس سودمند است.
– برای درمان اسپاسم عضلات چشم که منجر به استرابیسم یا لوچی چشم شده است و یا برای درمان اسپاسم پلک ها که بلفارواسپاسم نامیده می شود در افراد بالاتر از 12 سال قابل تزریق است.
– برای درمان تعریق بیش از حد زیر بغل وقتی که درمانهای موضعی موثر نبوده است بوتاکس کاربرد دارد. نقش موثر این مواد برای تعریق سایر قسمت های بدن و همینطور اسپاسم سایر عضلات بدن به اثبات نرسیده است.
نتایج درمان
چین و چروک صورت ناشی از عوامل متعددی است. چین های پیشانی و بین ابروها به علت انقباض و جمع شدن عضلاتی است که در زیر پوست آن ناحیه قرار دارند. منقبض کردن عضلات پیشانی باعث پیدایش فرورفتگی و چین خوردگی پوست می شود. با شل کردن عضلات، پوست هم صاف می شود امّـــا با گذشت سالها و انقباضات مکرّر و مکرّر جای این چین ها دائمی می شود به نحوی که حتی وقتی انقباض نیز وجود ندارد چین ها بر روی پیشانی باقی هستند.
برای اینکه یک عضله منقبض شود باید امواج عصبی مربوطه بتواند از طریق عصب به عضله برسند. تزریق بوتاکس مانع انتقال جریان مربوطه از عصب به عضله می شود لذا عضله دیگر قادر به انقباض نخواهد بود و شل خواهد شد و از آنجائیکه چین و چروک های پوستی، ناشی از انقباض عضله زیرین پوست است، با شل شدن عضله چین و چروک ها نیز برطرف می شوند. خوشبختانه این مواد به طور انتخابی اعصاب حرکتی را موقتاً فلج می کند و بر روی عصب های حسی تأثیری ندارد و لذا بعد از تزریق حس ناحیۀ تزریق شده تغییری نخواهد کرد.
هرچند اکثراً خانم ها جهت تزریق مراجعه می کنند امـّــا این تزریق فقط محدود به خانم ها نیست به نحوی که حدود 6% مراجعه کنندگان برای تزریق را آقایان تشکیل می دهند و شایعترین داروی زیبائی است که آقایان مصرف می کنند.
عوارض
عوارض تزریق بوتاکس به طور معمول، جز ضعف عضلات ناحیه اطراف محل تزریق، جدی نمی باشد. البته در صورتی که تزریق توسط پزشک با تجربه انجام شود، هیچ گونه عارضه ای نخواهد داشت، ولی بیمارانی که بیماری های عصبی و عضلانی دارند و در فاز بدی هستند و یا زنان باردارو شیرده نباید از آمپول بوتاکس استفاده کنند،مضاف بر این كه دیده شده بوتاکس باعث فروکش کردن سردردهای میگرنی در بسیاری از افراد می شود، اما گاهی ممکن است سردرد به صورت موقت برای مدت چند روز اتفاق افتد و یا علایمی دال بر حساسیت ایجاد شود که آن هم موقتی و گذراست.
مراقبت هاى بعد از تزریق بوتاکس
این روش درمانی نیازی به اقدامات قبل از درمان ندارد. به هر حال، بعنوان مراقبت بعد از بوتاکس از بیمار خواسته می‌شود عضلات درمان شده را به آرامی حرکت دهد و به مدت چهار ساعت به پشت دراز نکشد.
١- بعد از تزریق بهتر است بیمار به مدت چهار ساعت ایستاده و یا نشسته باشد و از دراز کشیدن خوددارى کند چون در حالت خوابیده امکان پخش داروى تزریق شده از محل اصلى تزریق به اطراف وجود دارد.
٢- بهتر است بلافاصله بعد از تزریق بیمار عضلات صورت را منقبض و منبسط کند (حالتى شبیه به شکلک درآوردن ) این کار باعث مى شود داروى تزریق شده بصورت یکنواخت در عضلات پخش شود.
٣-از ماساژ مناطق تزریق شده خوددارى شود.
۴-اثرات تزریق بوتاکس از ۴٨ ساعت بعد از تزریق شروع شده ولى حداکثر اثر آن دو هفته بعد از تزریق ظاهر مى شود.
