کهیر (که در اصطلاح پزشکی به آن اورتیکاریا گفته می‌شود) یک واکنش پوستی است که به شکل ورم‌های قرمز و کمی برجسته با خارش شدید بر روی سطح پوست ظاهر می‌شود و قسمت مرکز لکه غالباً کم‌رنگ‌تر یا سفید است. لکه‌های کهیر در شکل‌ها و اندازه‌های مختلفی ظاهر می‌شوند. جوش‌های کهیر معمولاً در عرض چند ساعت مرتباً ظاهر و دوباره محو می‌شوند و یا از یک جا در بدن محو و در جای دیگری ظاهر می‌شوند. ورم مختصری که در برخی موارد همراه با کهیر وجود دارد و به آن آنژیوادم گفته می‌شود، می‌تواند منجر به متورم شدن صورت، دست‌ها و پاها شود. کهیر در زنان شایع‌تر از مردان است.
[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#ed9788″]
اگر شما به بیماری کهیر دچار شده‌اید، برای درمان آن باید به یک متخصص پوست و مو مراجعه کنید. متخصصین کلینیک تخصصی پوست و موی رازی با انجام آزمایش‌ها، علت و شدت این عارضه را در شما تعیین می‌کنند و درمان مناسب را برای آن تجویز می‌نمایند. روش‌های درمان کهیر معمولاً شامل داروها و کرم‌های موضعی برای کاهش حساسیت پوست و تسکین علائم آزاردهنده این بیماری است. برای دریافت مشاوره در خصوص بیماری کهیر و مطرح کردن سؤالات خود یا رزرو نوبت با شماره‌های 02188334029–02188333259 تماس حاصل فرمایید.[/alert]
کهیر (اورتیکاریا) چیست؟
کهیر یک نوع التهاب پوستی است که وقتی سیستم ایمنی بدن ترکیب آلرژی‌زای هیستامین را آزاد می‌کند، به وجود می‌آید. این التهاب باعث می‌شود که رگ‌های خونی ریز در پوست شروع به نشت کردن کنند و در نتیجه، پوست متورم و قرمز می‌شود. نوک جوش‌های کهیر ممکن است به حالت گرد یا صاف باشد، اما همیشه نسبت به پوست اطراف خود کمی برجسته‌تر است. این حالت در واقع نشانگر نوعی ورم موضعی پوستی با محدوده مشخص است. مرز لکه‌های کهیر معمولاً به خوبی مشخص و از پوست سالم اطراف، متمایز می‌باشد، اما گاهی اوقات هم ممکن است به صورت نامنظم و در هم آمیخته باشد و رنگ قرمز آن با فشار انگشت سفید می‌شود. یک لکه کهیر تقریباً همیشه در کمتر از 24 ساعت محو می‌شود، اما فرایند کهیر زدن می‌تواند تا چند هفته یا چند ماه ادامه پیدا کند. به ورم لایه‌های عمقی پوست، اصطلاحاً آنژیوادم گفته می‌شود.
انواع کهیر
- کهیر حاد: که به طور ناگهانی ظاهر می‌شود و کمتر از شش هفته طول می‌کشد.
- کهیر و آنژیوادم مزمن: به طور مکرر ظاهر می‌شود و بیشتر از شش هفته طول می‌کشد.
- کهیر فیزیکی: این نوع از کهیر در اثر تحریک پوست به وسیله یک عامل فیزیکی مانند سرما، گرما، آفتاب، لرزش، فشار، عرق کردن و یا ورزش شدید به وجود می‌آید. علائم کهیر فیزیکی معمولاً فقط در قسمتی از پوست که توسط عامل فیزیکی تحریک شده است به وجود می‌آید و خیلی به ندرت در جاهای دیگر بدن دیده می‌شود. این نوع کهیر غالباً در عرض کمتر از یک ساعت بعد از تحریک پوست، بر روی سطح آن ظاهر می‌شود.
- درماتوگرافیسم: این نوع از کهیر بعد از ضربه زدن یا خاراندن شدید پوست بر روی سطح آن ظاهر می‌شود و همزمان با آن ممکن است علائم سایر انواع کهیر نیز مشاهده شود.
علل بروز کهیر
- آلرژی‌های غذایی
- هر نوع واکنش آلرژیک
- عفونت‌ها که می‌تواند از نوع بسیار خفیف مانند یک سرماخوردگی ساده تا نوع بسیار شدید مانند بیماری ایدز (HIV) متغیر باشد.
- گزیدن و نیش حشرات
- تنش‌های روحی و روانی
- داروهای خاصی که کهیر جزء عوارض جانبی آنها باشد – مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی و آسپرین
- محرک‌های فیزیکی از قبیل فشار بر روی پوست، تغییر دما، آفتاب شدید، ورزش یا آب
- بیماری‌های خودایمنی از قبیل:
- روماتیسم مفصلی (آرتروز روماتوئید) : که در اثر حمله سیستم ایمنی بدن به مفاصل به وجود می‌آید.
- لوپوس: که در اثر حمله سیستم ایمنی بدن به مفاصل و پوست به وجود می‌آید و معمولاً بیمار همیشه احساس خستگی می‌کند.
- هپاتیت ویروسی (عفونت کبد)
- انگل‌های روده‌ای
- کم‌کاری تیروئید
- پرکاری تیروئید
علائم کهیر
علاوه بر شکل ظاهری لکه‌های کهیر که به صورت نواحی قرمز یا صورتی رنگ و کمی برجسته دیده می‌شوند، سایر علائم کهیر عبارت است از:
- خارش شدید
- به صورت تکی یا گروهی دیده می‌شود.
- متورم شدن ناحیه درگیر شده
- اندازه متغیر لکه‌ها (لکه‌های کوچک کهیر اغلب به هم می‌پیوندند و لکه‌های بزرگتری را تشکیل می‌دهند)
- حالت موقتی دارند و ظرف چند ساعت، چند مرتبه محو و دوباره ظاهر می‌شوند (البته اغلب به طور کامل از روی پوست محو نمی‌شوند)
در موارد نادری ممکن است کهیر همراه با سوزش یا درد شدید باشد و یا علائم کبودی و خون‌مردگی در جای آن باقی بماند.
در چه صورتی باید فوراً به پزشک مراجعه کرد؟
در صورتی که کهیر یا آنژیوادم با هر یک از علائم زیر همراه باشد، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:
- سرگیجه
- خس خس سینه در هنگام نفس کشیدن
- مشکل در نفس کشیدن
- احساس گرفتگی سینه و تنگی نفس
- متورم شدن زبان، لب‌ها یا صورت
تشخیص کهیر
تشخیص کهیر معمولاً شامل مراحل و اقدامات زیر است:
- اطلاع از جزئیات مربوط به سوابق پزشکی و شرح حال بیمار از جمله اطلاعاتی در مورد عوامل محرک کهیر و نیز موقعیت، شدت و مدت لکه‌هایی که بر روی پوست ظاهر شده است. از بیمار سؤالاتی در مورد داروهایی که احتمالاً به تازگی شروع به مصرف آن کرده و یا غذاهایی که اخیراً به برنامه غذایی خود وارد کرده است و نیز هر نوع عامل محرک شناخته شده برای کهیر، پرسیده می‌شود.
- کسب اطلاعات مربوط به سابقه هر نوع آلرژی از قبیل درماتیت، اگزما یا آسم در بین اعضای خانواده و فامیل
- آزمایش‌های خونی ساده که با هدف بررسی علائم کم‌خونی و نحوه عملکرد کبد، کلیه‌ها و غده تیروئید انجام می‌شود. همچنین ممکن است آزمایش شمارش سلول‌های خونی هم انجام شود، به ویژه تعداد گلبول‌های سفید ائوزینوفیل که اغلب در زمان وجود آلرژی، تعداد آنها بالا می‌رود. همچنین آزمایش بررسی سرعت ته‌نشینی گلبول‌های قرمز شاخص خوبی برای تشخیص آلرژی و بیماری‌هاب التهابی می‌باشد.
- معمولاً یک تست پوستی هم برای تأیید وجود آلرژی انجام می‌شود. برای انجام این تست، معمولاً ابتدا پوست قسمت داخلی ساعد یا قسمتی از پوست کمر تمیز می‌شود و سپس مقدار بسیار کمی از عامل حساسیت‌زا از روی پوست برداشته می‌شود. از آنجا که مقدار عامل آلرژی‌زا خیلی کم است، این احتمال ضعیف وجود دارد که نمونه‌برداری از آن باعث تحریک مججد آن عامل و بروز یک واکنش آلرژی شدیدتر شود.
- آزمایش مدفوع برای بررسی نقش احتمالی انگل‌های روده‌ای در ایجاد کهیر
درمان کهیر
درمان‌های دارویی
داروهایی که متخصصین پوست و مو به طور معمول برای درمان کهیر تجویز می‌کنند، شامل موارد زیر است:
- آنتی‌هیستامین‌ها: آنتی‌هیستامین‌ها رایج‌ترین داروهای خوراکی هستند. این داروها بر روی ماده هیستامین اثر بازدارندگی دارند. هیستامین یک ماده شیمیایی در پوست است که می‌تواند باعث به وجود آمدن علائم آلرژی از جمله کهیر را در پوست شود. رایج‌ترین انواع هیستامین‌ها که برای درمان کهیر استفاده می‌شود شامل سیتریزین، فکسفنادین و لوراتادین می‌باشد.
- کورتیکواستروئیدها: کورتیکواستروئیدها سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کنند و از این طریق موجب تسکین علائم کهیر می‌شوند. معمولاً برای درمان کهیر، یک دوره پردنیزولون برای بیمار تجویز می‌شود که به مدت سه تا پنج روز آن را مصرف می‌کند.
- کرم منتول: از کرم منتول می‌توان به عنوان جایگزینی برای آنتی‌هیستامین‌ها و یا همراه با آنها برای رفع خارش شدید ناشی از کهیر استفاده کرد.
- بازدارنده‌های هیستامین (H-2): این داروها که با نام آنتاگونیست‌های گیرنده H-2 هم شناخته می‌شوند، ممکن است به صورت تزریقی یا خوراکی برای بیمار تجویز شود. سیمتیدین (تاگامت)، رانیتیدین (زانتاک)، نیزاتیدین (آکسید) و فاموتیدین (پپسید)، نمونه‌هایی از این دسته از داروها هستند. این داروها می‌تواند عوارض جانبی متعددی شامل مشکلات گوارشی و سر درد را به همراه داشته باشد.
- سیکلوسپورین: داروی سیکلوسپورین هم بر سیستم ایمنی بدن تأثیر می‌گذارد و علائم ناشی از کهیرهای مزمن را تسکین می‌دهد.
- داروهای ضد افسردگی: داروی ضد افسردگی تری‌سیکلیک به نام دوگزپین (زونالون) به شکل کرم برای رفع خارش ناشی از کهیر استفاده می‌شود.
- اومالیزوماب: این یک داروی جدیدتر است که بر علیه آنتی‌بادی‌های تولید شده توسط سیستم ایمنی بدن عمل می‌کند. این دارو که یک بار در ماه به صورت تزریقی مصرف می‌شود، تأثیر بسیار خوبی برای کهیرهای مزمن دارد، اما در صورت قطع مصرف دارو ممکن است علائم کهیر دوباره در بیمار ظاهر شود.
- تاکرولیموس: این دارو نیز همانند سیکلوسپورین برای تضعیف پاسخ سیستم ایمنی بدن که موجب بروز کهیر شده است استفاده می‌شود.
- مایکوفنولات: یکی دیگر از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی است که برای رفع علائم و نشانه‌های کهیر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اجتناب از عوامل تحریک کننده
اگر شما خودتان متوجه شده‌اید که چه عاملی باعث بروز کهیر یا شدیدتر شدن آن در شما می‌شود، با اجتناب از قرار گرفتن در معرض آن عامل محرک می‌توانید علائم این عارضه را تحت کنترل درآورید. البته اجتناب از استرس ممکن است به راحتی ممکن نباشد، مخصوصاً در صورتی که علائم کهیر بر کیفیت زندگی شما تأثیر منفی گذاشته باشد. اگر شما به کهیر مزمن شدید مبتلا هستید یا علائم کهیر در شما مرتباً بازمی‌گردد، استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی (ریلکسیشن) از قبیل مدیتیشن یا هیپنوتیزم درمانی می‌تواند در تسکین استرس شما و کاهش شدت علائم کهیر تأثیر خوبی داشته باشد.
محدودیت‌های تغذیه‌ای
در مورد نقش رژیم غذایی در بروز علائم کهیر در افرادی که به انواع درازمدت یا مزمن این عارضه مبتلا هستند، برخی شواهد غیرقطعی وجود دارد. اصولاً دو گروه اصلی از مواد شیمیایی موجود در غذاها شامل آمین‌های وازواکتیو و سالیسیلات‌ها می‌توانند باعث تحریک بروز کهیر در برخی افراد شوند. خودداری از مصرف غذاهایی که حاوی این دو نوع ماده شیمیایی هستند می‌تواند به بهبود علائم کهیر در شما کمک کند.
پیشگیری
- از قرار گرفتن در معرض موادی که باعث بروز واکنش‌های آلرژیک در شما می‌شوند، خودداری کنید.
- بعد از خوب شدن علائم کهیر، لباس‌های تنگ نپوشید و از حمام رفتن یا دوش گرفتن با آب داغ خودداری کنید. این کارها می‌تواند باعث بازگشت علائم کهیر شود.
- سعی کنید خود را خنک نگه دارید، زیرا وقتی گرم هستید معمولاً احتمال ظاهر شدن علائم کهیر بیشتر است. مخصوصاً سعی کنید شب‌ها اتاق خواب خود را خنک نگه دارید.
